Kızıl Kahkaha/Yahuda İskariot - Yorumları

Andreyev’in Rusya’nın Rus-Japon Savaşı’ndan (1904) ağır bir yenilgiyle çıkmasının ardından kaleme aldığı Kızıl Kahkaha, savaşın akıl almaz mezalimi üzerine yazılmış en sarsıcı metinlerden biridir. Bir Rus subayının Mançurya’daki korkunç taarruz sırasında tuttuğu bölük pörçük günlük, onun ölümünden sonra savaşa katılmayan kardeşi tarafından tamamlanır. Genç subay kendi ordusunun mermilerine hedef olarak bacaklarını yitirmiştir. “Kızıl Kahkaha” onun için yaralı, sakatlanmış, paramparça bedenlerin; “kanla kızıllaşan toprakların” simgesidir: “Dünya çıldırdığında böyle gülmeye başlar.” Savaş alanındaki vahşet, hem sonu gelmeyen yürüyüşün tükettiği askerleri hem de bütün bu acılar karşısında büyük bir acze düşen doktorları delirtmiştir. Subayın kardeşi savaşı dışarıdan izlese de ölümü ve acıyı kanıksayıp duyarsızlaşmış, o da tıpkı subay gibi akıl sağlığını yitirmiştir. Savaş öyle akıl dışı bir hale gelmiştir ki oğlunun korkunç bir ölümle can verdiğini gazetelerde okuyan bir ana, bir ay boyunca ondan mektup alır. Ölülere ölülerden mektup gelir. Kızıl Kahkaha, giderek toplu bir cinnete dönüşen savaşın yol açtığı muazzam yıkımın, altüst ettiği hayatların, insanlıktan çıkıp deliliğe sığınanların trajik öyküsüdür.

Andreyev’in 1907 yılında yazdığı bu novellanın “kahramanı” adı ihanetle özdeşleşen Yahuda İskariot’tur. Yazar Kitabı Mukaddes’teki fikirlerden ziyade kişi ve durumları eserine taşımıştır. Metinde bir hilkat garibesi gibi tasvir edilen Yahuda’nın kaotik görüntüsü, karmaşık düşünce süreçlerini ve ruhunu yansıtır. Andreyev kötülük ile iyilik arasında gidip gelen hainin psikolojisine ve ihanetin gerçek nedenlerine odaklanır. Bu odaklanışta yazarın insanlık durumu üzerine düşüncelerinin izleri sürülebilir. Eserin yazıldığı dönemde akıl ve inanç arasındaki çatışma epey tanıdık bir temadır. Yahuda rasyonel gerçekliğin peşindedir. Yaşadığı kötü deneyimler yüzünden insanlığa dair düşünceleri son derece kuşkucu ve kötümserdir. Havarilerinin İsa’ya olan sevgisinden de baştan beri hep kuşku duyar ve bu sevgiyi sınamaya kalkışır. Ancak Andreyev’in çıkarcı, sinsi, yalancı ve hırsız Yahuda’sı İsa’yı çılgınca sever. Tek derdi onun dikkatini çekmek ve sevgisini kazanmaktır. Ona göre ihaneti hem insanın kötülüğünü hem de İsa’yı yalnızca kendisinin sevdiğini teyit eder.

****************************

 Yazarın daha öncesinde Kızıl Kahkaha kitabını okumuş biri olarak bu kitaba karşı beklentilerim yüksekti ancak son 5 sayfası hariç okumasam hiçbir şey kaybetmezmişim dediğim bir kitap oldu. Son 5 sayfasında kitaptan çıkarılacak ders harici genel olarak sıkıcı bir okuma süreci yaşadım. Kızıl Kahkaha ile 2 yönden kitabı karşılaştırdım:

1) Kızıl Kahkaha'daki baş karakterin ve abisinin psikolojileri, savaş karşısında verdikleri mücadele beni derinden vurmuştu. Olayları ve karakterleri betimlemekte yazar gerçekten iyi bir iş çıkarmıştı. Gerçi ben ilk kısmı yani baş karakterin bakış açısıyla yazılmış bölümleri daha çok beğenmiştim. Karakter gerildikçe ben daha çok gerildim, ondan daha çok korktum. Diğer kısım ise abisinin bakış açısından oluşuyor. Kardeşi için hissettiklerini anlasam da daha çok dışarıdan bir gözlemci olduğu için savaşla ilgili düşüncelerini biraz fantastik buldum.

 Yahuda İskariot'ta da karakterler bakımından aynısını bulacağımı düşünüyordum fakat baş karakter oldukça yüzeysel, kitabın sonuna kadar yaptıklarını bir türlü çözemediğim bir karakter oldu. Gerçi karakterin anlaşılmazlığı bilerek yapılmış bir durum fakat kurgu tekdüze gittiği için ister istemez karakter gözüme battı.

2) Dikkatimi çeken diğer bir kısımsa bahsettiğim iki kitabı da aynı çevirmenin çevirmesi oldu. Rusça'da bizdeki gibi devrik cümleler var mı bilmiyorum, varsa, anladığım kadarıyla çevirmen yazarın diline sadık kalmaya çalışmış. Aslında bu güzel bir durum, gelgelelim iki kitapta da devrik cümleler okumak beni çok yordu. Eserlerinde sıklıkla betimleme kullanan yazarın ne dediğini anlamam için cümlelerini en az iki kez okumam gerekirken, devrik cümleler de işin içine girince o okumalar 4-5 seferi buldu bende. Bu yüzden de ne yazık ki puanlarımı çok yüksek veremeyeceğim.

 Kızıl Kahkaha Puanım: 6/10 

 Yahuda İskariot Puanım: 4/10